Urazy zębów u dzieci
Nawet u 1/3 pięcioletnich dzieci dochodzi do pourazowych uszkodzeń zębów mlecznych. Szybka i odpowiednia reakcja rodzica w prosty sposób może wspomóc wyleczenie powstałego urazu. W tym artykule przedstawię najważniejsze aspekty, o których należy pamiętać.
Do najczęstszych przyczyn urazów należą: upadki, uprawianie sportu, przemoc, wypadki komunikacyjne. Częściej zdarza się to u chłopców niż u dziewczynek i najczęściej obejmują jeden ząb. Wszystkie uszkodzenia pourazowe powinny być w jak najszybszym czasie leczone. Gojenie się miejsca po urazie będzie zależało od wieku pacjenta, rodzaju uzębienia, tego, w jakim stanie jest ząb i w jakim jest stadium rozwoju.
Postępowanie jest różnorodne w zależności od ciężkości urazu. Przy wstrząsie, kiedy występuje jedynie ból na opukiwanie i brak jest krwawienia, wykonane zostaje jedynie zdjęcie radiologiczne a ząb pozostaje w obserwacji. Przy cięższych urazach, kiedy dochodzi do odłamania części zęba, można go odbudować za pomocą materiału kompozytowego. Jeśli dojdzie do obnażenia miazgi niezbędne, będzie leczenie kanałowe. Przy każdym rodzaju urazu wykonywane są zdjęcia radiologiczne, które pomagają w ocenie ciężkości uszkodzenia. Niekiedy dochodzi do złamania korzenia a nawet otaczającej kości, czyli wyrostka zębodołowego. Klinicznie widoczny jest wydłużony i przemieszczony ząb. Może pojawić się przejściowe przebarwienie korony na kolor czerwony lub szary. Zazwyczaj w takim wypadku konieczne będzie unieruchomienie przemieszczonego fragmentu na okres 4 tygodni. Bardzo ważna jest także obserwacja zęba przez kolejne miesiące.
Postępowanie przy całkowitym zwichnięciu zęba stałego zależy od czasu reakcji. Najlepiej jeśli ząb zostanie ponownie wprowadzony do zębodołu na miejscu. W innym wypadku czas, w jakim ząb może być poza jamą ustną na sucho, wynosi jedynie 30 minut! Po tym czasie dochodzi do obumarcia komórek ozębnej i pozytywny wynik leczenia jest znikomy. Aby zwiększyć szansę, ząb można przed przybyciem do gabinetu umieścić w odpowiednim roztworze. Do takich należą: fizjologiczny roztwór soli, mleko, roztwór Hanka (dostępny w aptekach), czy nawet płyn do soczewek. Nie jest wskazane użycie wody! Z tak przechowywanym zębem należy niezwłocznie udać się do gabinetu. Należy zaznaczyć, że powyższe postępowanie dotyczy zębów stałych. Wybite zęby mleczne nie są replantowane. W gabinecie zostaje wykonane zdjęcie radiologiczne, zębodół zostaje oczyszczony. Ząb zostaje umieszczony w odpowiednim płynie, co zwiększa jego szanse na prawidłowe gojenie. Następnie zostaje replantowany i unieruchomiony na okres od 2 do 4 tygodni. Zleca się antybiotykoterapię i ustala wizyty kontrolne. Jeśli korzenie są w pełni uformowane, po okresie 7-10 dni ząb należy przeleczyć kanałowo. Pacjent przez 2 tygodnie spożywa miękkie potrawy, szczotkuje zęby miękką szczoteczką. Jamę ustną należy płukać roztworem chlorhekysydny.
U małych dzieci w wieku 2-3 lat często dochodzi do wtłoczenia zęba mlecznego w głąb zębodołu. W takim wypadku niezbędna jest stała kontrola, ponieważ niefortunne przemieszczenie zęba może spowodować uszkodzenie zawiązka zęba stałego i jego późniejsze problemy z wyrzynaniem. Może także dojść do uszkodzenia jego korony. Wtedy niezbędne będzie usunięcie zęba mlecznego. Zazwyczaj jednak wtłoczone zęby pozostawia się do samoistnej reerupcji.
Powikłania po pourazowym uszkodzeniu zębów mogą być różnorodne. W 17% przypadków może dojść do obumarcia miazgi zęba, w wyniku czego niezbędne będzie leczenie kanałowe. Na obecność tego powikłania może wskazywać przebarwienie zęba na kolor szary. Jeśli do urazu doszło w zębie rozwijającym się, zdarza się, że zostaje zatrzymany rozwój korzenia. Niekiedy spotykana jest także ankyloza, czyli zrośnięcie się zęba z tkanką kostną, a czasami dochodzi do jego resorpcji. Szybka i prawidłowa reakcja znacząco zwiększają szanse na niewystąpienie takich powikłań.
Piśmiennictwo:
- Pourazowe uszkodzenia zębów - J.O. Anreasen
- Współczesna stomatologia wieku rozwojowego –D. Olczak – Kowalczyk
- Stomatologia zachowawcza z endodoncją – Z. Jańczuk
