Okresy wyrzynania zębów mlecznych i stałych
Podczas wizyty w gabinecie rodzice często zadają pytania o to, kiedy dany ząbek się pojawi, do jakiego wieku dziecko ma mleczne zęby?
Zęby mleczne
Zęby mleczne wyrzynają się miedzy 6 a 30 miesiącem życia. Jako pierwsze pojawiają się dolne zęby sieczne - mniej więcej w 6 miesiącu życia, przy czym należy zaznaczyć, że mogą one się pojawić znacznie później, nawet w 12 miesiącu życia.
Zazwyczaj dziewczynki ząbkują wcześniej niż chłopcy. Z obserwacji niektórych autorów wynika, że wcześniej wyrzynają się zęby u dzieci urodzonych w okresie wiosennym niż jesienno-zimowym, a także u wcześniaków. Natomiast u dzieci dłużej karmionych pokarmem kobiecym wyrzynanie zębów mlecznych może być znacznie opóźnione.
Pamiętajmy, że o zęby należy dbać już od pierwszych chwil, gdy tylko się pojawią! W sprzedaży są małe silikonowe szczoteczki lub szczoteczki z małą główką ułatwiające dbanie o higienę dzieci. Ilość nakładanej pasty ma być wielkości ziarna grochu, a sama pasta powinna być przeznaczona dla dzieci w tym wieku z odpowiednio zmniejszoną ilością fluoru.
W późniejszym czasie pojawiają się kolejno górne zęby sieczne, boczne zęby sieczne, następnie kły i trzonowce. Istnieje reguła mówiąca, że co 6 miesięcy wyrzynają się 4 zęby mleczne. Średni czas od wyczuwania zęba w dziąśle do jego całkowitego wyrznięcia trwa ok. 2 miesięcy. Ostatecznie mamy 20 zębów mlecznych.
W wieku 4-5 lat między zębami zaczynają pojawiać się szpary. Jest to wynik rozrostu kośćca, który w późniejszym czasie zapewni odpowiednią ilość miejsca dla zębów stałych, które są większe od swoich mlecznych odpowiedników.
W tym wieku dochodzi także do zanikania korzeni zębów mlecznych. W miarę zaniku korzeni obserwujemy, że zęby zaczynają sią ruszać i wkrótce wypadają. Niestety obecnie coraz częściej dochodzi do efektu, w którym ich korzenie nie zanikają i należy w odpowiednim momencie je usunąć, aby zęby stałe mogły się pojawić na swoim miejscu. Zaniedbanie tego i pozostawienie mleczaka spowoduje, że jego stały odpowiednik zacznie się wyrzynać obok dając obraz ,,podwójnych zębów”. W efekcie konieczne będzie leczenie ortodontyczne w celu przesunięcia zęba stałego na swoje miejsce, dlatego tak ważna jest stała i regularna kontrola zębów mlecznych!
Proces wyrzynania zębów jest uzależniony od wielu czynników takich jak: genetyczne, paragenetyczne i środowiskowe. Obserwacja procesu wyrzynania zębów jest bardzo istotna także dlatego, że zaburzenia ząbkowania mogą świadczyć o istnieniu procesu chorobowego czy wady genetycznej. Uważa się, że za proces wyrzynania w największym stopniu odpowiadają czynniki genetyczne (70%).
Zęby stałe
U większości dzieci jako pierwsze pojawiają się szóstki, czyli pierwsze zęby trzonowe. Zdarza się także, że najpierw wyrzynają się dolne siekacze. Następuje to ok. 6 roku życia. Do 10 roku życia dzieci zazwyczaj mają już wszystkie stałe siekacze, kły dolne i pierwsze zęby trzonowe.
Następnie w wieku od 10 do 13 roku życia pojawiają się kolejne zęby: czwórki, piątki – czyli przedtrzonowce, górne kły i później (ok 12-13 rok życia) siódemki, czyli drugie zęby trzonowe.
Zęby wcześniej wyrzynają się w żuchwie niż w szczęce. Ósemki tzw. zęby mądrości pojawiają się na samym końcu w wieku 17-21 lat. Ostatecznie mamy 32 zęby stałe.
Należy zaznaczyć, że trzonowe zęby mleczne (czwórki, piątki) będą najdłużej w jamie ustnej, nawet do 11-13 roku życia! W tym czasie również bardzo ważna jest obserwacja. Zaleca się, aby każde dziecko w wieku ok 8-9 lat miało zrobione zdjęcie przeglądowe wszystkich zębów. Można wtedy sprawdzić czy są obecne wszystkie zęby stałe w kości, czy są w odpowiednim miejscu. Dzięki szybkiej diagnozie często można wcześnie wykryć i wyleczyć wszystkie nieprawidłowości.
Ważne jest także utrzymanie zębów mlecznych w jamie ustnej do czasu, kiedy naturalnie powinny wypaść. Ich przedwczesne usunięcie, np. z powodu znacznego próchnicowego zniszczenia, może spowodować, że obecne już w jamie ustnej szóstki przesuną się do przodu w miejsce luki i uniemożliwią wyrznięcie się obecnych w kości kolejnych zębów.
A więc pamiętajmy, że wszystkie zęby mleczne są bardzo ważne i należy o nie dbać!
Piśmiennictwo: Współczesna stomatologia wieku rozwojowego – D. Olczak-Kowalczyk Zarys współczesnej ortodoncji – I. Karłowska Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych- Dorota Olczak-Kowalczyk, Halszka Boguszewska-Gutenbaum, Jadwiga Janicha, Anna Turska-Szybka
